Uitdagingen en kansen voor lage- en middeninkomenslanden

Nederland heeft de ambitie om in 2050 een volledig circulaire economie te hebben. In deze policy brief wordt ingegaan op de risico’s en kansen van de Nederlandse transitie naar de circulaire economie voor lage- en middeninkomenslanden die via internationale toeleveringsketens met de Nederlandse economie zijn verbonden. De conclusies zijn niet alleen relevant voor het Nederlandse circulaire economiebeleid, maar ook voor ontwikkelingssamenwerking waarin het behalen van de Sustainable Development Goals (SDG’s) centraal staat.

De policy brief is geschreven op verzoek van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Het plaatst de transitie naar de circulaire economie in de context van de Sustainable Development Goals (SDG’s) van de Verenigde Naties en neemt daarmee een breder perspectief dan de focus van de Nederlandse overheid op milieu-impact en leveringszekerheid. De analyse bouwt voort op de belangrijkste inzichten uit twee casestudies die in 2021 zijn gepubliceerd en die zich richtten op elektronica en textiel, handelsgegevens en analyses van de ecologische voetafdruk uit het Integral Circular Economy Report (ICER 2021), evenals op een beoordeling van verschillende perspectieven van belanghebbenden op de rol van lage- en middeninkomenslanden in de circulaire economie van Nederland en de Europese Unie.

Risico’s voor lage- en middeninkomenslanden bepaald door zowel lokaal als Nederlands beleid

Of de transitie van de Nederlandse circulaire economie vooral kansen of vooral risico’s biedt voor lage- en middeninkomenslanden wordt niet alleen bepaald door het beleid en de praktijk in deze landen zelf, maar ook door het Nederlandse beleid op het gebied van circulaire economie. Mogelijke risico’s zijn onder meer verhoogde druk op voedselsystemen en natuur door toenemend gebruik van biomassa, en verlies van werkgelegenheid bij de winning van grondstoffen en in de maakindustrie als gevolg van afnemende vraag naar goederen en strengere productnormen. Daarnaast bestaat het risico dat nadelige effecten van de huidige lineaire economie, zoals slechte arbeidsomstandigheden en vervuiling tijdens de verwerking van afgedankte artikelen, zich herhalen in de circulaire economie.

Waarborgen en samenhang in beleid zijn vereist

In de policy brief wordt geconcludeerd dat het mitigeren van risico’s en het benutten van de kansen voor lage- en middeninkomenslanden waarborgen en meer samenhang tussen circulaire economiebeleid, handelsbeleid en ontwikkelingssamenwerking vereist. Specifieke beleidsacties zijn onder meer investeren in kennis en gegevens over handel en effecten, de integratie van de circulaire economie in bestaand beleid en bestaande programma’s en het betrekken van lage- en middeninkomenslanden bij het ontwerpen en uitvoeren van beleid voor de circulaire economie.